حمایت از کسی که از تجربه‌ی آزار جنسی پرده برمی‌دارد، همان قدر که مهم است، دشوار هم هست. فکرش را بکنید دارید به حرف‌های کسی گوش می‌کنید که تجربه‌ی سنگینِ آزار جنسی را پشت سر گذاشته؛ تجربه‌ای که حتا شنیدن‌اش هم سخت است، آن قدر سخت که ممکن است از درک کاملِ آنچه او پشت سر گذاشته یا همین حالا دارد از سر می‌گذراند به‌کلی ناتوان باشید. ممکن است دچار تردید شوید، شک کنید یا نگران شوید، ممکن است اصلا ندانید بهترین رفتار در این موقعیت کدام است، حتی احتمال دارد پای تجربیات شخصی خودتان به میان بیاید و شنیدن از تجربه‌ی آزار جنسی خاطره‌ی آسیب‌هایی را در خودِ شما -به عنوان شنونده- بیدار کند. همه‌ی اینهاست که شنیدن از تجربه‌ی آزار جنسی را به موضوعی حساس و پیچیده بدل می‌کند. شنیدن از آزار جنسی با شنیدن به عنوان رفتاری روزمره تفاوت دارد. برای چنین شنیدنی باید به دانش، آگاهی و حساسیتِ عاطفی و اخلاقی مجهز بود و فارغ از پیش‌داوری و با کنار گذاشتنِ کلیشه‌ها گوش سپرد.
شنیدن اولین مرحله است. پس از شنیدنِ دقیق و همدلانه است که شما می‌توانید به راه‌های مختلف برای حمایت از فردِ آسیب‌دیده فکر کنید.
علاوه بر این لازم است به خاطر داشته باشید که خاطراتِ مربوط به تجربه‌ی آزار جنسی به صورتِ دقیق، خطی و با توالی زمانیِ منطقی و مشخص به یادِ فرد نمی‌آید. فرد می‌تواند بازگشت‌های متعدد به گذشته را تجربه کند و دچار تغییرات ناگهانی در خلق و خو و احساسات شود. بازگشت‌های ذهن به گذشته ممکن است با احساسِ ناامنی همراه باشد. ممکن است فرد با این یادآوری‌ها بار دیگر خود را در موقعیتِ تهدید و آزار جنسی تصور کند و واکنش‌های عاطفی پیش‌بینی‌نشده از خود نشان دهد. اینجاست که مواجهه‌ی آگاهانه‌ی شما به عنوان کسی که می‌خواهد به فرد آسیب‌دیده از آزار جنسی کمک کند اهمیت پیدا می‌کند. فراموش نکنید زمان برای شما و فردی که از تجربه‌ی آزار جنسی پرده برمی‌دارد یک مفهوم ندارد.
همه‌ی اینها را گفتیم؛ حالا اگر شما کسی هستید که احتمال دارد دوست یا یکی از عزیزان‌تان یا کسی که صرفا او را می‌شناسید، تجربه‌ی خود از آزار جنسی را با شما درمیان بگذارد، پیشنهاد می‌کنیم راه‌کارهای این مقاله را که در وبسایت MeToo منتشر شده برای شنیدن، رفتار و حمایتِ مؤثر در نظر داشته باشید:
زبان مهم است
پیشنهاد می‌کنیم از این عبارات استفاده کنید:
- باورت دارم.
- مرسی که با من حرف زدی. این کارِت واقعا شجاعانه بود.
- تو هیچ تقصیری نداری.
- من کنارت هستم.
پیشنهاد می‌کنیم از این عبارات استفاده نکنید:
- عباراتی که حاویِ «باید» و «نباید» هستند.
- عباراتی که برچسب‌زننده‌‌اند.
- عباراتی مثل «قربانی» یا هر واژه‌ی دیگری که خودِ فرد خود را با آن هویت‌یابی نمی‌کند.
- عباراتی که حاویِ وعده‌های بی‌پایه هستند. گاه شنیدنْ به‌تنهایی مهم‌ترین کاری است که شما می‌توانید بکنید.
شیوه‌ی گفت‌وگو مهم است
پیشنهاد می‌کنیم این نکات را در نظر داشته باشید:
- وقتی کسی از تجربه‌ی آزار جنسی نزد شما پرده برمی‌دارد، برای سر در‌آوردن از جزئیات پیش قدم نشوید.
- شنونده‌ی فعال باشید نه منفعل. در گفت‌وگو حضور داشته باشید، به‌نرمی تماس چشمی برقرار کنید و تلفن همراه‌تان را کنار بگذارید.
- اجازه بدهید فرد تا جایی که می‌خواهد حرف بزند و به سکوت او احترام بگذارید.
- لحن و زبان‌تان تأییدکننده و پذیرا باشد.
- حواس‌تان به محیط اطراف باشد که مبادا کسی گفت‌و‌گوی شما را بشنود.
- رازدار باشید. اگر قرار باشد فردْ تجربه‌ی خود را با کسان دیگری درمیان بگذارد خودش در این باره تصمیم می‌گیرد.
- فرض نکنید و حدس نزنید. به جای اینها سؤال کنید. از فرد بپرسید آیا کاری هست که بتوانید برایش انجام دهید؟ تقاضای او را بررسی کنید و ببینید آیا امکان برآورده کردنِ آن را دارید.
- ژستِ قهرمانِ نجات‌دهنده را نگیرید. موضوع شما نیستید، موضوعْ فردِ آسیب‌دیده است.
- قبل از هر گونه تماس فیزیکی اجازه بگیرید. به خواسته‌ی فرد در این زمینه احترام بگذارید و توجه او به حریم شخصی‌اش را ستایش کنید.
- عاملیتِ فرد را نقض نکنید. شما آنجا هستید که بشنوید نه این که تصمیم بگیرید یا خودسرانه کاری بکنید. اجازه بدهید فرد خودش درباره‌ی اقدام بعدی تصمیم بگیرد. ممکن است حتا تصمیم بگیرد که هیچ اقدامی نکند.
- فضایی فراهم کنید که فرد بتواند احساسات خود را به‌درستی درک کند. به او اطمینان بدهید که هر احساسی که تجربه می‌کند حتما معتبر است.
- بسیاری از آزاردیدگانِ جنسی پس از بیانِ احساساتِ خود پشیمان می‌شوند چرا که از قضاوتِ احتمالیِ شنونده می‌ترسند. پس مراقب باشید که رفتارتان پذیرا و همدلانه باشد.
- از جزئیات نپرسید! صرف این که کسی از تجربه‌ی آزار جنسی برای ما می‌گوید به این معنی نیست که می‌خواهد تمامِ جزئیات را به اشتراک بگذارد. اصرارِ شما برای دانستنِ جزئیاتی که فرد تصمیم به مطرح کردن‌شان نداشته، ممکن است بارِ دیگر ترامای آزار جنسی را برای او زنده کند، تصاویری را برایش تازه کند که آزاردهنده و آسیب‌رسان باشند یا در بهترین حالت این احساس را برایش به وجود بیاورد که تحت بازجویی است.
- درباره‌ی هویت آزارگر کنج‌کاوی نکنید. برای شنیدن و معتبر دانستنِ حرف‌های فرد آزاردیده لازم نیست حتما نام آزارگر را بدانید. هر وقت فرد بخواهد و بتواند نامِ آزارگر را با شما در میان خواهد گذاشت.
- کمک کنید فرد آسیب‌دیده احساسِ تعلق و جامعه‌پذیری را در خود ترمیم کند و نگرانِ قضاوت‌ها نباشد.
- دانش و آگاهی خود را ارتقا دهید. قوانین و سیاست‌های حمایتی در زمینه‌ی آزار جنسی را مرور کنید.
یک گام پیش‌تر
ممکن است کسی که از تجربه‌ی آزار جنسی پرده برمی‌دارد به اقدامات حمایتیِ بیشتر نیاز داشته باشد. خوب است به عنوان شنونده و کسی که فرد او را امین و محلِ مراجعه‌ی خود دانسته موارد زیر را هم بررسی کنید و درباره‌شان مطمئن شوید:
- آیا فرد نیاز پزشکی فوری ندارد؟
- آیا در حال حاضر در موقعیت امنی به سر می‌برد؟
- از نظر فیزیکی خطری او را تهدید نمی‌کند؟
- آیا جایی هست که در صورت لزوم برای دریافت کمک و حمایت به آن مراجعه کند؟
- آیا مراکز حمایت از آزاردیدگان جنسی را می‌شناسد؟
- آیا تمایلی به مراجعه به این مراکز دارد؟
- اگر لازم شود آیا کسی هست که آنها را برای مراجعه به این مراکز همراهی‌شان کند؟
چه‌طور از خودتان مراقبت کنید؟
یک اصل مهم این است که برای کمک به دیگران اول باید از خودتان مراقبت کنید. فردِ آزاردیده به دلایلی به شما مراجعه کرده. قدرت و قابلیتی در شما دیده که توانسته به شما اعتماد کند. پس از آنچه هستید مراقبت کنید. سلامتِ روان و نظم و برنامه‌ی زندگی شما مهم است. به برنامه‌ها و کارهای شخصی خود پای‌بند باشید و یادتان باشد که حمایت و مراقبت از دیگران از مراقبت از خودتان آغاز می‌شود.
پیشنهاد می‌کنیم این نکات را در نظر داشته باشید:
- هیجان‌زده نشوید و مرزهای خود را حفظ کنید.
- هر وقت لازم است «نه» بگویید.
- حواس‌تان به نوع، شیوه و میزانِ حمایتی که پیشنهاد می‌کنید باشد. خارج از توان و امکاناتِ خود وعده ندهید.
- با به دوش کشیدنِ بار اضافه احساسِ سربار بودن به فرد ندهید.
- تنها حمایت‌هایی را وعده بدهید که مطمئن هستید می‌توانید در زمان مشخص، مستمر و باثبات فراهم کنید.
- لازم است صبور و باحوصله باشید. بهبودِ حال و شرایطِ فرد آسیب‌دیده در یک فرآیند طولانی و غیرخطی است.
اگر خودتان آزاردیده هستید
- یادتان باشد تصمیم فقط و فقط با شماست. این شما هستید که تصمیم می‌گیرید از تجربه‌ی آزار جنسی بگویید یا نگویید. هیچ کس نمی‌تواند شما را مجبور به حرف زدن درباره‌ی این تجربه کند.
- هر وقت احساس نیاز کردید فرآیند بهبودی یا کمک گرفتن را متوقف کنید، به خودتان استراحت بدهید.
- از تکنیکِ تنفس عمیق برای آرامش، تمرکز و بازگشت به حالت عادی استفاده کنید.
- اگر حال‌تان خوش نیست با کسی تماس بگیرید که پیش‌تر در شرایط دشوار همراهی‌تان کرده.
- اگر هنوز از تجربه‌ی آزار جنسی با کسی سخن نگفته‌اید شاید همین فرد، مرجع مناسبی برای گوش سپردن به شما باشد.
- اگر در دوره‌ای هستید که خاطرات و تصاویرِ ناراحت‌کننده را مرور می‌کنید یا این که حوصله‌ی جمع را ندارید، یادتان باشد که نیازی نیست به کسی توضیح بدهید. به خودتان زمان بدهید.
ترجمه: بردیا موسوی
